Obowiązki ubezpieczeniowe nowego przedsiębiorcy

Podjęcie działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wymaga wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (na formularzu CEIDG-1). Złożony wniosek o wpis do CEIDG jest równocześnie zgłoszeniem w ZUS jako płatnika składek.
Na podstawie tego wniosku ZUS sporządza dokument zgłoszeniowy (ZUS ZFA).

Osoba prowadząca działalność gospodarczą, która nie wykonuje żadnej innej działalności rodzącej obowiązek ubezpieczeniowy, podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu. Ubezpieczenie chorobowe jest dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą dobrowolne – co oznacza, że objęcie nim odbywa się wyłącznie na wniosek osoby zainteresowanej (od daty wskazanej we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia złożenia wniosku).

Osoby prowadzące działalność gospodarczą podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej do dnia zaprzestania jej wykonywania,
z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Datą rozpoczęcia działalności gospodarczej,
z punktu widzenia obowiązku ubezpieczeniowego, jest data faktycznego rozpoczęcia jej wykonywania, co oznacza, że może być to data wpisu do ewidencji, ale również data późniejsza, jeśli rzeczywiste podjęcie czynności związanych z tą działalnością nastąpiło w innym terminie.

Zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń (emerytalnego, rentowych, wypadkowego, zdrowotnego) dokonuje się w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń tj. od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. Taki sam termin dotyczy zgłoszenia zmiany danych jakie nastąpiły w stosunku do danych zawartych w zgłoszeniu do ubezpieczeń lub wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń.

Osoba rozpoczynająca prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej, może opłacać składki na preferencyjnych zasadach tj. może zadeklarować kwotę równą 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w roku 2016 jest to kwota 555 zł).

Zasada ta nie ma jednak zastosowania w stosunku do osób, które:

• w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły już pozarolniczą działalność,
• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym, wykonywała w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Dla osób, które nie mogą skorzystać z preferencyjnych zasad ustalania podstawy wymiaru składek, podstawę tę stanowi zgodnie z art. 18 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, kwota zadeklarowana przez płatnika składek, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (od 1 stycznia 2016 r. jest to kwota 2 433 zł).

Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. Kwota najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podlega odpowiedniemu zmniejszeniu za miesiąc, w którym nastąpiło objęcie ubezpieczeniami lub ich ustanie, jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega również obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi kwota zadeklarowana, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego
(w roku 2016 minimalna kwota składki wynosi 288,95 zł). Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest miesięczna i niepodzielna, zatem nie podlega proporcjonalnemu pomniejszeniu w stosunku do liczby dni podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w danym miesiącu kalendarzowym, jak ma to miejsce w przypadku składek na ubezpieczenie społeczne.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jest również zobowiązana do opłacenia składki na Fundusz Pracy od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe nie niższych, w przeliczeniu na okres miesiąca, niż minimalne wynagrodzenie. Przy czym osoba opłacająca składki od kwoty stanowiącej 30% minimalnego wynagrodzenia (czyli na tzw. preferencyjnych zasadach) nie opłaca za siebie składek na Fundusz Pracy, o ile prowadzenie działalności gospodarczej jest jedynym tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Osoba prowadząca pozarolniczą działalność niezatrudniająca innych osób, zobowiązana jest do opłacenia i rozliczenia składek za dany miesiąc w terminie do 10 dnia następnego miesiąca. Należności z tytułu składek osoba prowadząca indywidualnie działalność gospodarczą może opłacić w formie przekazu pocztowego lub w formie bezgotówkowej. W obrocie bezgotówkowym za termin dokonania zapłaty składek uważa się dzień obciążenia rachunku bankowego płatnika składek.

Należy pamiętać, że nieopłacenie składek w terminie lub opłacenie ich w zaniżonej wysokości rodzi wobec płatnika składek wiele negatywnych konsekwencji w tym m.in. obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę, ustanie dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, a w konsekwencji brak prawa do zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego czy świadczenia rehabilitacyjnego.

© Wszystkie prawa zastrzeżone.